prof. Sławomir Dobrzański
Antoni Szałowski (ur. 21.IV.1907 w Warszawie, zm. 21.III.1973 w Paryżu), polski kompozytor działający w Paryżu. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli muzycznego neoklasycyzmu w muzyce polskiej. Od roku 1970 obywatel Francji.
Szałowski udał się do Francji w roku 1931 na studia w Ecole Normale de Musique u legendarnej Nadii Boulanger. Boulanger wykształciła całe pokolenia kompozytorów z całego świata, w tym wielu najznamienitszych twórców polskich dwudziestego wieku. Szałowski miał już w tym czasie za sobą studia kompozycji u Kazimierza Sikorskiego (dyplom z wyróżnieniem), fortepianu u Pawła Lewieckiego, oraz dyrygentury u Grzegorza Fitelberga, w Konserwatorium Warszawskim. Pod kierunkiem Boulanger Szałowski kształcił się przez pięć lat.
Jako młody polski muzyk we Francji kompozytor intensywnie zaangażował się w działalność istniejącego od 1926 roku Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków w Paryżu. Pełnił w tej organizacji funkcje skarbnika i wiceprezesa, a pod koniec 1938 roku został prezesem Stowarzyszenia, mającego w tym czasie już ponad 140 członków. Był też prezesem Stowarzyszenia po wojnie.
Szałowski odnosił swe pierwsze sukcesy kompozytorskie już przed drugą wojną światową. Pierwszym jego utworem wykonanym publicznie były Wariacje Symfoniczne, wykonane w Warszawie w 1928 roku. Najbardziej popularnym utworem Szałowskiego w okresie przedwojennym była Uwertura na orkiestrę, czerpiąca inspiracje z folkloru huculskiego. W roku 1937 kompozytor otrzymał za nią Złoty Medal na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu.
Z okresu przedwojennego pochodzi też najbardziej znany dziś utwór Antoniego Szałowskiego, Sonatina na klarnet i fortepian.
Pomimo powojennych sukcesów kompozytora na arenie międzynarodowej, po roku 1950 muzyka Szałowskiego została całkowicie usunięta z repertuaru w Polsce i w całym obozie komunistycznym. W roku 1952 kompozytor został wydalony ze Związku Kompozytorów Polskich.
Szałowski wrócił do repertuaru w roku 1956, początkowo na Festiwalu Muzyki Współczesnej “Warszawska Jesień” w Warszawie i na Kongresie Kultury Polskiej w Paryżu. Opera Szałowskiego Zaczarowana Oberża miała swą premierę w Operze Warszawskiej w 1962 roku.
Szałowski współpracował regularnie z Francuską Telewizją i Radiem. W roku 1960 trzymał Pierwszą Nagrodę Francuskiej Radiofonii (RTF) za muzykę do audycji radiowej La femme têtue.
Oprócz wzmiankowanych powyżej utworów, do ważniejszych dzieł Szałowskiego należą: obraz symfoniczny “Wskrzeszenie Łazarza”. Sześć Szkiców na Orkiestrę, Symfonia, Koncert Fortepianowy, Koncert Skrzypcowy, Concertino na flet i orkiestrę, utwory solowe, kameralne i symfoniczne.
BIBLIOGRAFIA:
Jacek Rogala. Polish Music in the Twentieth Century, PWM, 2000
Elżbieta Szczurko, Antoni Szałowski. Person and Work, Ars Musica, 2007
Polish Music. Polish Composers 1918-2010 ed. Marek Pohajski, Lublin-Gdańsk, 2013
Encyklopedia Muzyczna PWM, Część biograficzna, tom Sm-ś, PWM, 2012
Dzieje muzyki polskiej w zarysie, pod redakcją Tadeusza Ochlewskiego, PWM, 1983